by Nga Ho-Dac
Một số người không muốn tham gia thị trường tài chính vì nghĩ nó quá phức tạp và rủi ro (phần 1, phần 2, phần 3). Nhưng thật ra không tham gia thị trường tài chính cũng rủi ro, rủi ro đồng tiền mất giá hay còn gọi là lạm phát (inflation). Giả sử bạn có 100k, tỷ lệ lạm phát là 5%, sau 20 năm, 100k lúc đó chỉ còn sức mua tương đương với 100k*(1-0.05)20 = 35.85k so với hiện tại. Hay là bạn sẽ lỗ 64.15%. Để bảo toàn sức mua, bạn phải tham gia đầu tư với suất thu lợi lớn hơn lạm phát.
Lạm phát được tính theo gói hàng hóa tiêu biểu. Nếu bạn tiêu dùng không theo gói hàng hóa tiêu biểu (ví dụ: người về hưu sẽ sử dụng nhiều dịch vụ y tế hơn bình thường; hay con bạn sẽ vào đại học mắc tiền …) thì bạn phải cấu trúc portfolio của bạn phù hợp (ví dụ: đuổi kịp gia tăng giá dịch vụ y tế; hay tăng học phí …) để bảo đảm tài chính cho tương lai của bạn và gia đình.
Đầu tư hay không đầu tư thì bạn đều phải chịu rủi ro tài chính. Nếu không đầu tư, bạn chắc chắn lỗ. Nếu đầu tư đúng, bạn có thể bảo toàn sức mua và có thể lời trong khi chịu một mức độ rủi ro chấp nhận được. Nhưng để làm được như vậy, đầu tư của bạn phải tăng trưởng nhanh hơn lạm phát (hay nhanh hơn cấu trúc tiêu dùng của bạn). Thử nhìn lại thị trường tài chính Việt Nam trong 5 năm qua như thế nào.
VN Index đầu năm 2011 là 510.60, đến đầu năm 2016 là 560.05. Trung bình suất thu lợi thị trường chứng khoán Việt Nam là 510.60*(1+i)5 = 560.05 → i = 1.866% một năm. Theo World Bank, lạm phát của VN là: 18.7%, 9.1%, 6.6%, 4.1% từ năm 2011 đến 2014. Giả sử một người đầu tư 1 triệu vào VN index trong 5 năm qua, bây giờ có 1.097 triệu. Để bảo toàn sức mua, 1 triệu đó bây giờ phải là (giả sử lạm phát 2015 bằng 2014) 1.187*1.091*1.066*1.041*1.041 = 1.496 triệu. Như vậy, sức mua của những người đầu tư vào VN index trong 5 năm qua giảm (1.496-1.097)/1.097 = 36.37%. Tuy chưa có thống kê về những nhà đầu tư vào thị trường Việt Nam, nhưng ở thị trường Mỹ, rất ít người có thể có suất thu lợi cao hơn S&P 500 (tương đương với VN index) trong 5 năm với cùng mức độ rủi ro của thị trường.