by Nga Ho-Dac

Source: tuoitrenews.vn

Khi một công ty như Formosa gây ra thảm họa môi trường, kinh tế, xã hội như vậy thì cần phải xử lý theo 3 hướng: phạt, bồi thường và xử lý hậu quả, và phòng ngừa tái diễn.

1. Phạt: mức phạt phải cao hơn chi phí phòng ngừa thảm họa đáng kể. Như vậy mức phạt mới đủ sức răn đe làm cho các công ty phải chi đủ để phòng ngừa thảm họa. Nếu mức phạt thấp hơn chi phí cần thiết để phòng ngừa thảm họa thì các công ty sẽ không chi đủ để phòng ngừa thảm họa mà sẵn sàng để cho thảm họa xảy ra rồi đóng phạt vì như vậy rẻ hơn. Theo Ông Nguyễn Văn Sưa, Phó chủ tịch Hiệp hội Thép VN, nhận xét: “Công nghệ xử lý chất thải trong công nghiệp luyện thép rất đắt đỏ, chiếm tới 25 – 30% tổng chi phí dự án.” Như vậy chi phí phòng ngừa thảm họa một dự án 10 tỷ USD như Formosa Vũng Áng là khoảng 3 tỷ USD. Như vậy số tiền phạt Formosa phải lớn hơn con số này đáng kể. Các mức phạt thấp hơn chỉ là khuyến khích Formosa tiếp tục làm bậy.
2. Bồi thường và xử lý hậu quả: Tất cả các cơ quan nhà nước, tổ chức đoàn thể, công ty, cá nhân và gia đình bị ảnh hưởng đều nên kiện Formosa để bồi thường thiệt hại về vật chất, thời gian, sinh mạng, sức khỏe, tinh thần, etc. Các cơ quan tố tụng phải có trách nhiệm khởi kiện để đòi bồi thường cho các bên liên quan, đặc biệt là các thiệt hại và chi phí xử lý hậu quả của nhà nước và toàn dân. Các tổ chức, cá nhân cần phải khởi kiện để đòi bồi thường thiệt hại và xử lý hậu quả tác động đến họ. Để tăng tính hiệu quả, có thể liên danh để kiện. Để bảo đảm dòng tiền bồi thường và xử lý hậu quả cho các vụ kiện này, Formosa phải đóng 1 số tiền vào quỹ bồi thường do 1 bên thứ 3 quản lý. Quỹ này phải tồn tại đủ lâu để bồi thường cho các thiệt hại phát sinh về sau. Ví dụ như nếu tốn 50 năm để xử lý và đánh giá thiệt hại thì quỹ này phải tồn tại 50 năm. Nếu thiếu Formosa phải đóng thêm. Nếu dư sau khi hoàn tất việc bồi thường và xử lý hậu quả thì trả lại cho Formosa. Số tiền ban đầu đóng vào quỹ có thể tham khảo các vụ thảm họa khác trên thế giới. Ví dụ như vụ tràn dầu của BP năm 2006, BP đóng vào quỹ bồi thường tính đến năm 2013 là 42.2 tỷ USD (đây chỉ là quỹ bồi thường cho đến năm 2013, ngoài ra BP còn đóng 2 khoảng phạt là 4.525 tỷ và 18.7 tỷ USD. Tính đến năm 2015, tổng tiền phạt và bồi thường của BP trong vụ này là 65.425 tỷ USD. BP có thể phải tiếp tục đóng tiền thêm vào quỹ bồi thường nếu có phát sinh thêm sau này). Formosa có hứa sẽ xử lý hậu quả nhưng nếu không có quỹ này thì đó chỉ là lời nói dối rẻ tiền.
3. Phòng ngừa tái diễn: Formosa phải lắp đặt hệ thống xử lý đúng chuẩn trước khi được vận hành (chi phí khoảng 3 tỷ USD) và phải đóng vào quỹ dự phòng tương đương với số tiền của quỹ bồi thường và xử lý hậu quả trên phần (2) do 1 bên thứ 3 quản lý để khi có sự cố thì dùng quỹ này để xử lý. Khi Formosa đóng cửa, dọn dẹp hết dấu vết thì có thể lấy lại phần dư. Formosa có hứa sẽ không tái diễn, nhưng nếu không thực hiện 2 việc này thì đó chỉ là lời nói dối rẻ tiền. À không, chính xác là lời nói dối vô giá trị (có đồng nào đâu mà rẻ).

Thế Formosa không có đủ tiền để làm những chuyện này thì sao? Thì nó chứng tỏ đây là 1 dự án có giá trị âm, chi phí lớn hơn lợi ích, nếu thực hiện chỉ có hại mà thôi vậy thì làm làm gì?

Thế còn môi trường đầu tư thì sao? Tốt hơn chứ sao. Các dự án có giá trị âm khi tính đúng tính đủ sẽ không dám vào Việt Nam mà chỉ có những dự án đàng hoàng, mang lại giá trị thật sự mới vào Việt Nam.

Please ‘like’ the Facebook page and select ‘get notifications’ under the ‘liked’ button or subscribe to the mailing list to receive notifications of new posts.